Tổng hợp kiến thức rượu vang cơ bản cho người mới từ A – Z

Rượu vang là một loại thức uống không chỉ mang hương vị đặc trưng mà còn chứa đựng cả biểu tượng văn hóa, nghệ thuật và lịch sử lâu đời của nhiều quốc gia trên thế giới. Để thưởng thức và cảm nhận hết vẻ đẹp của rượu vang, việc nắm bắt kiến thức về loại thức uống này là điều cần thiết. Trong bài viết này, Ánh Vang sẽ cung cấp cho bạn những kiến thức rượu vang cơ bản nhất, giúp bạn hiểu rõ hơn và tự tin khi thưởng thức.

1. Kiến thức rượu vang cơ bản

1.1. Rượu vang là gì?

Rượu vang là một loại đồ uống có cồn đặc trưng, được tạo nên từ quá trình lên men nước ép nho. Mặc dù về mặt kỹ thuật, nhiều loại trái cây khác như táo, nam việt quất hay mận cũng có thể được dùng để sản xuất rượu, nhưng nếu nhãn ghi đơn giản là “rượu vang”, điều đó ngầm định rằng nó được làm từ nho.

1.2. Phân loại rượu vang

Hiện nay phổ biến có 4 loại rượu vang chính, được đại đa số người biết đến thức uống này là: rượu vang đỏ, rượu vang trắng, rượu vang hồng và rượu vang sủi bọt.

• Rượu vang đỏ (Red Wine): Làm từ nho đỏ, vỏ nho được giữ lại trong quá trình lên men, mang lại màu sắc đặc trưng và vị chát nhẹ, hàm lượng tannin lớn làm cho vị khá gắt và nồng. 
• Rượu vang trắng (White Wine): Làm từ nho trắng hoặc nho đỏ đã loại bỏ vỏ, có hương vị tươi mát, thanh tao. Do có chứa nhiều acid hơn, vì vậy nó sẽ phá vỡ và đi xuyên qua các phân tử chất béo của món ăn.
• Rượu vang hồng (Rosé Wine): Lên men từ nho đỏ nhưng vỏ nho chỉ ngâm trong thời gian ngắn, tạo màu hồng nhạt.
• Rượu vang sủi (Sparkling Wine): Có chứa khí CO2 tự nhiên, thường được dùng để khai vị cho buổi tiệc, tạo nên niềm hân hoan cho người tham dự.

Ngoài ra, chúng ta còn có thể phân loại theo rượu đơn giống nho và rượu pha trộn (Blend): 

• Rượu đơn giống nho (Single-Varietal Wine)

Rượu đơn giống nho được làm chủ yếu từ một loại nho nhất định. Thông thường, tên giống nho này sẽ được ghi rõ trên nhãn chai. Ví dụ, rượu Riesling được làm từ nho Riesling. Tuy nhiên, mỗi quốc gia có quy định khác nhau về tỷ lệ giống nho cần có để được gọi là rượu đơn giống:

• • 75%: Mỹ (ngoại trừ Oregon yêu cầu 90%).
  • 85%: Hầu hết các nước sản xuất rượu như Ý, Pháp, Đức, Áo, Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, New Zealand, Úc, Chile, Argentina, Nam Phi.

• Rượu pha trộn (Wine Blend)

Rượu pha trộn được tạo ra bằng cách kết hợp nhiều giống nho khác nhau. Đây là phương pháp truyền thống trong sản xuất rượu và vẫn được áp dụng phổ biến ở nhiều vùng nổi tiếng. Thông thường, quá trình pha trộn diễn ra sau khi nho lên men và ủ xong. Tuy nhiên, nếu các giống nho được pha trộn và lên men cùng nhau, sản phẩm đó được gọi là “field blend” – điển hình như rượu vang Port.

1.3. Lịch sử và nguồn gốc của rượu vang

Rượu vang xuất hiện từ khoảng 6.000 năm trước Công Nguyên, với các nền văn minh cổ đại như Lưỡng Hà, Ai Cập, Hy Lạp và La Mã cổ đại. Từ đó, rượu vang trở thành một phần quan trọng trong văn hóa và tôn giáo. Ngày nay, các vùng sản xuất rượu vang nổi tiếng bao gồm:

• Pháp: Bordeaux, Burgundy, Champagne
• Ý: Tuscany, Veneto, Piedmont
• Chi Lê: Maipo Valley, Rapel Valley
• New Zealand: Marlborough
• Tây Ban Nha: Rioja

1.4. Giống nho nào được chọn làm rượu?

Nho dùng để làm rượu vang khác biệt hoàn toàn so với nho ăn thông thường. Chúng nhỏ hơn, ngọt hơn và chứa nhiều hạt. Hầu hết các loại rượu vang đều bắt nguồn từ một loài nho duy nhất có nguồn gốc từ vùng Caucasus, được gọi là Vitis vinifera.

Trong loài Vitis vinifera này, có hàng ngàn giống nho khác nhau, nhưng phổ biến nhất chính là Cabernet Sauvignon – một cái tên quen thuộc trong thế giới rượu vang. Sự khác biệt này không chỉ nằm ở kích thước hay cấu tạo, mà còn phản ánh chất lượng và đặc tính độc đáo của mỗi loại rượu vang được tạo ra.

Ngoài ra, một số giống nho làm rượu vang nổi tiếng và phổ biến nhất thế giới có thể kể đến như Merlot, Pinot Noir, Primitivo, Chardonnay, Moscato, Syrah, Tempranillo, Negroamaro,…

Xem thêm: Top 10+ các giống nho làm rượu vang phổ biến nhất thế giới

1.5. Quy trình sản xuất rượu vang

Để tạo ra một chai rượu vang chất lượng, các nhà sản xuất phải trải qua quy trình sản xuất rượu vang với nhiều công đoạn khác nhau. Đặc biệt với mỗi loại rượu vang khác nhau sẽ có quy trình khác nhau, nhưng dù là loại vang nào cũng sẽ trải qua những bước cơ bản sau:

• Thu hoạch nho (Harvesting): Đây là bước đầu tiên và cực kỳ quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng rượu vang. Nho được thu hoạch bằng tay hoặc máy, tùy thuộc vào loại rượu và triết lý sản xuất. Thời điểm thu hoạch phải được chọn sao cho nho đạt độ chín lý tưởng, với sự cân bằng hoàn hảo giữa đường, acid và hương thơm tự nhiên.
• Nghiền ép và tách nước nho (Crushing & Pressing): Sau khi thu hoạch, nho được nghiền để tách nước nho khỏi vỏ và hạt. Đối với rượu vang trắng, vỏ và hạt thường được loại bỏ ngay lập tức. Trong khi đó, rượu vang đỏ sẽ lên men cùng vỏ nho để tạo màu sắc và hương vị đậm đà.
• Lên men (Fermentation): Đây là bước mà đường trong nước nho được chuyển hóa thành cồn nhờ men tự nhiên hoặc men bổ sung. Quá trình này thường diễn ra trong các thùng thép không gỉ, thùng gỗ sồi, hoặc bể xi măng, và kéo dài từ vài ngày đến vài tuần, tùy thuộc vào loại rượu vang.

• Lão hóa (Aging): Sau khi lên men, rượu được chuyển sang các thùng gỗ sồi, thùng thép hoặc chai để lão hóa. Thời gian lão hóa có thể kéo dài từ vài tháng đến vài năm, giúp rượu phát triển hương vị phức tạp và mượt mà hơn.
• Lọc và ổn định (Filtering & Stabilization): Trước khi đóng chai, rượu được lọc để loại bỏ tạp chất và ổn định để tránh sự thay đổi không mong muốn trong chai.
• Đóng chai và ủ trong chai (Bottling & Aging in Bottle): Cuối cùng, rượu được đóng vào chai, gắn nhãn và tiếp tục ủ trong chai trước khi được phân phối ra thị trường. Quá trình này giúp rượu hoàn thiện và sẵn sàng để thưởng thức.

1.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến hương vị rượu vang

Để hiểu được một chai rượu vang, bạn cần biết các yếu tố ảnh hưởng đến hương vị của nó:

• Giống nho: Là yếu tố quan trọng nhất, mỗi giống nho mang đến đặc điểm riêng về hương vị, độ chua và cấu trúc.
• Vùng trồng nho: Đất, khí hậu, độ cao và điều kiện môi trường của từng vùng sẽ tạo nên sự khác biệt cho rượu.
• Quy trình sản xuất: Từ thời gian ủ, loại thùng gỗ sồi sử dụng cho đến phương pháp lên men đều ảnh hưởng mạnh mẽ đến chất lượng rượu.
• Thời gian ủ rượu: Rượu vang có thể phát triển hương vị phức tạp hơn theo thời gian nếu được bảo quản đúng cách.

Xem thêm: [Bật mí] Hương vị của rượu vang đến từ đâu?

1.7. Các thuật ngữ cơ bản về rượu vang

Khi tìm hiểu về kiến thức về rượu vang cho người mới bắt đầu, bạn cần nắm rõ một số thuật ngữ chuyên ngành sau:

• Tannin: Chất chát trong rượu vang, tạo cảm giác khô miệng.
• Acidity: Độ axit của rượu vang, quyết định độ tươi mát.
• Body: Mức độ đậm đặc và cảm giác rượu vang khi uống.
• Finish: Hương vị để lại sau khi nuốt rượu.

1.8. Nguồn gốc của thuật ngữ “Vintage”

Nho làm rượu cần cả một mùa để chín, vì vậy sản xuất rượu vang chỉ diễn ra một lần mỗi năm. Từ đó, thuật ngữ “vintage” ra đời. Trong đó, “vint” nghĩa là “sản xuất rượu vang” và “age” đề cập đến năm rượu được làm.

Khi bạn thấy một năm được ghi trên nhãn chai rượu, đó chính là năm nho được thu hoạch và chế biến thành rượu. Mùa thu hoạch ở Bắc bán cầu (Châu Âu, Mỹ) thường diễn ra từ tháng 8 đến tháng 9, còn ở Nam bán cầu (Argentina, Úc) là từ tháng 2 đến tháng 4.

Thỉnh thoảng, bạn sẽ bắt gặp những chai rượu không ghi niên vụ trên nhãn. Đây thường là sản phẩm pha trộn từ nhiều niên vụ khác nhau. Với Champagne, những chai như vậy sẽ được ghi là “NV”, nghĩa là “Non-Vintage”.

Xem thêm: Niên vụ rượu vang liệu có ảnh hưởng đến hương vị vang?

1.9. Hương vị đặc trưng của rượu vang

Hương vị độc đáo của rượu vang được tạo nên từ nhiều yếu tố, bao gồm: độ chua, độ ngọt, nồng độ cồn, tannin và các hợp chất hương thơm.

• Độ chua (Acidity): Rượu vang có tính axit cao, dao động trong khoảng pH từ 2.5 (chua như chanh) đến 4.5 (như sữa chua Hy Lạp). Độ chua tạo nên cảm giác tươi mát, sảng khoái.
• Độ ngọt (Sweetness): Tùy thuộc vào phong cách, rượu vang có thể không ngọt chút nào (rượu “dry”) hoặc ngọt như siro cây phong.
• Nồng độ cồn (Alcohol): Nồng độ cồn trung bình của rượu vang nằm trong khoảng 10–15%. Một số ngoại lệ như Moscato d’Asti chỉ có 5.5% cồn, trong khi rượu Port có thể lên đến 20% do được bổ sung rượu mạnh.
• Tannin: Có trong rượu vang đỏ, tannin mang lại cảm giác chát và làm se miệng, giống như khi đặt túi trà đen ướt lên lưỡi.
• Hương thơm (Aroma Compounds): Hương thơm của rượu vang đến từ các hợp chất tự nhiên trong nho và quá trình lên men. Mỗi giống nho mang những đặc trưng hương thơm riêng, như mùi quả mọng, hoa hay gia vị. Ngoài ra, quá trình ủ rượu trong thùng gỗ sồi cũng bổ sung thêm hương vani, các nốt gỗ và những hương vị tinh tế khác nhờ quá trình oxy hóa.

2. Lợi ích sức khỏe của rượu vang

Nghiên cứu được công bố vào ngày 18 tháng 12 trên European Heart Journal báo cáo rằng việc uống một lượng nhỏ hoặc vừa phải rượu vang kết hợp với chế độ ăn Địa Trung Hải có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch nghiêm trọng lên đến 50%.

“Chúng tôi đã phát hiện ra tác dụng bảo vệ của rượu vang lớn hơn nhiều so với những nghiên cứu trước đây. Giảm nguy cơ đến 50% là con số cao hơn so với một số loại thuốc, chẳng hạn như statin,” tác giả chính của nghiên cứu, Giáo sư Ramon Estruch từ Đại học Barcelona và là nhà nghiên cứu tại Bệnh viện Clinic Barcelona, Tây Ban Nha, cho biết trong một thông cáo báo chí.

Ngoài ra, theo một số nghiên cứu khác cũng đã chỉ ra rượu vang, đặc biệt là rượu vang đỏ, khi uống vừa phải có thể mang lại một số lợi ích sức khỏe:

• Chống oxy hóa: Giúp làm chậm quá trình lão hóa, Hỗ trợ làm đẹp da,
• Thư giãn tinh thần: Một ly rượu vang có thể giúp bạn giảm căng thẳng sau một ngày làm việc.

Xem thêm: Uống rượu vang có tốt không? 7 lợi ích tuyệt vời của rượu vang

3. Thưởng thức rượu vang đúng cách

Để cảm nhận hương vị trọn vẹn, bạn cần nắm được một số nguyên tắc cơ bản:

• Chọn ly rượu phù hợp: Mỗi loại rượu vang sẽ có kiểu ly riêng, giúp tôn lên hương thơm và vị ngon.
• Nhiệt độ phục vụ: Rượu vang đỏ thường được uống ở nhiệt độ phòng (16-18°C), trong khi rượu vang trắng cần được làm lạnh (8-12°C).
• Thứ tự uống: Bắt đầu từ rượu vang nhẹ (trắng, hồng) đến rượu vang nặng (đỏ, cường hóa).Hãy lắc nhẹ ly, ngửi và nhấp từng ngụm nhỏ để cảm nhận đầy đủ.

4. Kết hợp rượu vang với món ăn

Việc kết hợp rượu vang với món ăn không chỉ làm tăng trải nghiệm vị giác mà còn thể hiện sự hiểu biết của người thưởng thức, thông thường các loại rượu vang có thể kết hợp như sau:

• Rượu vang đỏ: Phù hợp với các món thịt đỏ, thịt nướng hoặc phô mai đậm vị.
• Rượu vang trắng: Thích hợp với hải sản, thịt gà và các món ăn nhẹ nhàng.
• Rượu vang hồng: Dễ kết hợp với salad, các món ăn mùa hè hoặc món tráng miệng.
• Rượu vang sủi tăm: Lý tưởng để khai vị hoặc đi kèm các món nhẹ như sushi hay bánh ngọt.

Xem thêm: Rượu vang uống với gì? Nguyên tắc dùng rượu vang với thức ăn

*Hãy lưu ý rằng, không phải lúc nào áp dụng công thức trên cũng là tuyệt vời, bạn hoàn toàn có thể kết hợp chúng theo cách mà bạn muốn!

5. Cách lưu trữ rượu vang đúng chuẩn

Để giữ được chất lượng tốt nhất, rượu vang cần được bảo quản trong điều kiện lý tưởng:

• Nhiệt độ: 10-15°C, tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột và ánh sáng trực tiếp.
• Độ ẩm: 60-70% để nút chai không bị khô.
• Tư thế chai: Đặt nằm ngang để nút chai tiếp xúc với rượu, ngăn không khí lọt vào.
• Thời gian: Mỗi loại rượu có thời gian bảo quản lý tưởng, thường từ vài năm đến hàng thập kỷ.

6. Lời kết

Rượu vang, ẩn chứa sau vẻ ngoài đơn giản là một thế giới phức tạp và tinh tế. Càng khám phá, bạn càng nhận ra những tầng lớp hương vị đa dạng và câu chuyện văn hóa phong phú mà mỗi chai rượu mang lại. Việc trang bị kiến thức rượu vang không chỉ giúp bạn tự tin hơn khi thưởng thức mà còn mở ra cánh cửa khám phá văn hóa ẩm thực độc đáo. 

Hy vọng những thông tin trên sẽ là hành trang khởi đầu cho hành trình khám phá thế giới rượu vang đầy hấp dẫn của bạn. Dù là người mới bắt đầu hay là một tín đồ sành rượu, việc không ngừng học hỏi sẽ luôn mang đến những trải nghiệm thú vị và bất ngờ.

Đừng quên theo dõi các bài viết tiếp theo của chúng tôi để cập nhật thêm nhiều kiến thức bổ ích về rượu! Hãy ghé thăm website Ánh Vang để khám phá bộ sưu tập rượu vang chính hãng từ những nhà làm vang hàng đầu thế giới tại Ý, Pháp, Chile, New Zealand, Tây Ban Nha.

Quý khách có thể liên hệ Hotline/Zalo số điện thoại: 096 3030 356 hoặc liên hệ Facebook Rượu Ánh Vang để được tư vấn và đặt hàng nhanh nhất.